Super Tuscans...
Μια πολύ γνωστή ονομασία για τους φίλους του κρασιού… Αλλά πόσοι φίλοι ή… υποψήφιοι φίλοι γνωρίζουν την ιστορία του;
Είναι η ιστορία μιας επανάστασης. Και η θυσία των τοπικών ποικιλιών χάριν των διεθνών, και της ελευθερίας από κανόνες και… ζουρλομανδύες χάριν της δημιουργίας μεγάλων κρασιών!
Πάμε λοιπόν!
Οι Ιταλοί εισήγαγαν το σύστημα ονομασίας κρασιού DOC, το οποίο διαμορφώθηκε σύμφωνα με το γαλλικό AOC, κατά τη δεκαετία του 1960. Κάθε περιοχή σφυρηλατούσε κανόνες για την αμπελοκαλλιέργεια και την παραγωγή. Οι κανόνες DOC/DOCG της περιοχής του Chianti επικρίθηκαν συχνά ως περιοριστικοί, όπως η απαγόρευση των 100% εμφιαλώσεων Sangiovese. Άλλα θεωρήθηκαν άστοχα, όπως η απαίτηση ότι τα κατώτερα τοπικά λευκά σταφύλια να περιλαμβάνονται σε κόκκινα μείγματα
Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’60, μια χούφτα αποστάτες αψήφισαν τους κανονισμούς. Δημιούργησαν νέες μάρκες για να συνδυάσουν το Cabernet Sauvignon με το Sangiovese ή να κάνουν 100% Merlot. Έπαιξαν επίσης με περιόδους παλαίωσης αλλά και δοχεία όπως το τσιμέντο και το μικρό δρύινο βαρέλι. Ωστόσο, τέτοιες εκτροπές δεν ήταν ανεκτές με τις ονομασίες της ετικέτας DOC ή DOCG.
Αναμφισβήτητα, ο ιδρυτής των κρασιών Super Tuscans είναι ο Marchesi Mario Incisa della Rocchetta, ο οποίος έφτασε στην Τοσκάνη -για χρόνια το σπίτι του Sangiovese, της κυρίαρχης ποικιλίας σταφυλιών του Chianti- από τη Ρώμη τη δεκαετία του 1940. Εγκαταστάθηκε στο Bolgheri και άρχισε να πειραματίζεται με το Cabernet Franc, καθώς είχε αγάπη για τα κρασιά του Μπορντό και ήθελε να δημιουργήσει παρόμοια κρασιά στην Τοσκάνη.
Από το 1948 έως το 1967, η κατανάλωση του Sassicaia - του πρώτου Super Tuscan - περιοριζόταν αυστηρά στο «σπίτι» του κρασιού, το οινοποιείο Tenuta San Guido του Marchesi.
Το Sassicaia "έσπασε" κάθε κανόνα που ίσχυε μέχρι τότε: Τα αμπέλια φυτεύτηκαν στην χειρότερη περιοχή της Τοσκάνης, τα Cabernet Sauvignon εισήχθησαν κατ' ευθείαν από το Bordeaux και τα κρασιά παλαιώθηκαν σε γαλλικά δρύινα βαρέλια
Για χρόνια έπιναν και απολάμβαναν το κρασί τοπικά. Στη συνέχεια, το 1972, έφτασε ο ανιψιός του Marchesi, ο Piero Antinori και ο κόσμος γνώρισε την πρώτη εμπορική κυκλοφορία του Sassicaia — την σοδειά του 1968. Σύντομα προστέθηκαν νέες φυτεύσεις Cabernet Sauvignon και γεννήθηκε ένα νέο υπέροχο κρασί. Οι κλασικές σοδειές, συμπεριλαμβανομένου του 1985, έθεσαν σύντομα το κρασί στον παγκόσμιο κατάλογο των κρασιών που ο σοβαρός φίλος του κρασιού πρέπει να έχει. Τώρα αποτελείται από 85% Cabernet Sauvignon και 15% Cabernet Franc.
Βέβαια, η καινοτομία ήρθε με συνέπειες, όπως πάντα άλλωστε. Τα κρασιά σε στυλ Μπορντό που δημιουργήθηκαν μπήκαν αναγκαστικά στη γενική κατηγορία «Vino da Tavola», τη χαμηλότερης ποιότητας κατηγορία της Ιταλίας. Αλλά καθώς τα κρασιά αυξάνονταν και τελικά έπερναν εξέχουσα θέση στο παγκόσμιο οινικό στερέωμα, οι αρχές αναγνώρισαν τις ανεπάρκειες του συστήματος σήμανσης. Έτσι, το 1992, η ιταλική κυβέρνηση εισήγαγε μια νέα ταξινόμηση κρασιών: Την Indicazione Geografica Tipica (IGT). Το όνομα Toscana IGT, ωστόσο, είχε λίγο ρομαντισμό για τους κριτικούς ή τους καταναλωτές, και έτσι ο όρος Super Tuscans επικράτησε. «Νονός» ο οινογράφος Burt Anderson που φαίνεται οτι ήταν ο πρώτος που βάφτισε έτσι τα κρασιά της Toscana IGT.
Η επιτυχία του Sassicaia ενέπνευσε άλλους, με τον μικρότερο αδερφό του Antinori, Lodovico, να ιδρύει την Ornellaia το 1981 και να κυκλοφορεί την πρώτη του σοδειά το 1985. Το κρασί είναι παραδοσιακά ένα μείγμα από 50–60% Cabernet Sauvignon, 20–25% Merlot, 15% Cabernet Franc και μια μικρή ποσότητα Petit Verdot — με απλά λόγια, ένα χαρμάνι Bordeaux από την Τοσκάνη.
Επίσης, αγανακτισμένος με τους περιορισμούς του DOC, ο Marchese Piero Antinori δημιούργησε το Tignanello εντός των ορίων του Chianti Classico. Το 1974 κυκλοφόρησε το όνομα του αμπελώνα, με βάση τον τρύγο του 1971. Το μείγμα αποτελούνταν από Sangiovese, Cabernet Sauvignon και Cabernet Franc, παλαιωμένα σε γαλλικά δρύινα βαρέλια.
Λίγα χρόνια αργότερα, μια περιοχή με χώμα με βάση τον πηλό ανακαλύφθηκε στο κτήμα Tenuta dell'Ornellaia. Αυτό οδήγησε στη φύτευση του Merlot «κατ’ εικόνα και ομοίωση» του Pomerol και στη δημιουργία της μονοποικιλιακής μάρκας Masseto. Το 1987, το κτήμα εμφιάλωσε την πρώτη επίσημη κυκλοφορία του Masseto, φτιαγμένο από 100 τοις εκατό σταφύλια Merlot. Το Masseto έγινε άλλο ένα παγκοσμίου φήμης κρασί, με τον τρύγο του 2001 να συγκεντρώνει 100 βαθμούς από τον Robert Parker. Άλλα κρασιά Bolgheri που πρέπει να προσέξετε είναι τα Guado al Tasso και Grattamacco.
Η περιοχή Bolgheri θεωρείται νέα για τα ιταλικά πρότυπα, με τη Maremma - την παράκτια περιοχή της Τοσκάνης στην οποία βρίσκεται - να είναι ιστορικά βαλτότοπος. Αποστραγγίστηκε πλήρως μόλις τη δεκαετία του 1930 και ήταν έκπληξη για πολλούς ντόπιους ότι τα αλλουβιακά εδάφη του ήταν τόσο ευνοϊκά για την καλλιέργεια αμπέλων, ειδικά γαλλικών ποικιλιών.
Γνωστή ως Άγρια Δύση λόγω της τοποθεσίας και της ιστορίας της, η Maremma φιλοξενεί τα οινοχώρια Castagneto Carducci και Suvereto, καθώς και το Bolgheri.
Σε αντίθεση με πολλές άλλες φημισμένες περιοχές αμπελώνων σε όλη την Ιταλία, όπως το λοφώδες Barolo και το Barbaresco στο Πιεμόντε, το Bolgheri είναι σχετικά επίπεδο και χαμηλό σε υψόμετρο. Το χαλικώδες terroir της περιοχής είναι επίσης παρόμοιο με αυτό των ονομασιών Graves και Haut-Médoc στο Μπορντό—στην πραγματικότητα, το όνομα της Sassicaia σημαίνει κυριολεκτικά «πετρώδες χωράφι». Αυτός ήταν ο λόγος που ο Marchesi εμπνεύστηκε για να φυτέψει τις γαλλικές ποικιλίες στις οποίες βασίζονται τα Super Tuscans.
Η περιοχή Haut-Médoc στο Μπορντό της Γαλλίας έχει πολλές ομοιότητες με το Bolgheri όσον αφορά το terroir.
Το 1978, το περιοδικό Decanter οργάνωσε μια τυφλή γευσιγνωσία, βάζοντας τα γαλλικά και τα κρασιά της Τοσκάνης να συγκριθούν μεταξύ τους. Σε μια νίκη-σοκ, η σοδειά Sassicaia του 1972 - η οποία, σε τελική ανάλυση, είχε παραχθεί μόνο για προσωπική κατανάλωση του Marchesi για αρκετά χρόνια - κέρδισε τα αντίστοιχα του Μπορντό. Ένας κριτικός (ο οινογράφος Burt Anderson) το ονόμασε Super Tuscan, το παρατσούκλι κόλλησε και η δημοσιότητα που προέκυψε οδήγησε σε αφύπνιση του ενδιαφέροντος για την περιοχή.
Ο οινοτουρισμός στην περιοχή έχει κερδίσει σημαντική ώθηση από την έναρξη λειτουργίας του World Wine Town το 2017, που βρίσκεται στο Casone Ugolino, ένα πρώην αγρόκτημα του 16ου αιώνα στην καρδιά της ζώνης D.O.C. Σχεδιασμένο από τον βραβευμένο με Όσκαρ καλλιτεχνικό διευθυντή Dante Ferretti, διαθέτει μουσείο κρασιού πολυμέσων και αισθητηριακή εμπειρία, καθώς και βραβευμένα εστιατόρια, καταστήματα κρασιών και μια σχολή μαγειρικής.
Στην υγειά σας!
Τάσος Πικούνης
Comments