Οινικό Νηπιαγωγείο Μάθημα 3:
Το 3ο μάθημα του «Οινικού Νηπιαγωγείου» είναι εδώ! Με θέμα «Η Πρώτη Ύλη: Ποικιλίες Σταφυλιών». Καλή μελέτη!
(Προηγούμενο Μάθημα: https://bit.ly/3yLh4ky
Παρόλο που σήμερα όλοι μιλούν για το Chardonnay, το Ασύρτικο, το Ξινόμαυρο ή για το Syrah, η γνώση των ποικιλιών σταφυλιών δεν ήταν πάντα τόσο σημαντική όσο έχει γίνει τον τελευταίο καιρό. Σε χώρες με μακρά οινοποιητική παράδοση, χρειάζεται να πάμε όχι περισσότερο από τέσσερις δεκαετίες πίσω σε μια εποχή όπου το όνομα των σταφυλιών ήταν ένα τεχνικό ζήτημα που ήταν σημαντικό μόνο για τον αμπελουργό. Η ετικέτα του κρασιού δεν ανέφερε καν την ποικιλιακή σύνθεση του κρασιού, επειδή αυτό δεν συνέβαλε απαραίτητα στην αύξηση των πωλήσεων.
Υποτίθεται ότι, εάν το κρασί προερχόταν από τη Βουργουνδία, θα γινόταν με Pinot Noir ή Chardonnay, ανάλογα με τον τύπο… αν προερχόταν από τη Νάουσα, σίγουρα θα ήταν Ξινόμαυρο. Ως εκ τούτου, οι υπόλοιπες οινοπαραγωγικές περιοχές ταυτίστηκαν με τις γηγενείς ποικιλίες τους.
Όλα αυτά άλλαξαν, ωστόσο, όταν οι χώρες των λεγόμενων κρασιών του Νέου Κόσμου -Ηνωμένες Πολιτείες, Χιλή, Αργεντινή, Νότια Αφρική, Αυστραλία κ.λπ.- αποφάσισαν να κάνουν γνωστά στο ευρύ κοινό τα κρασιά τους με βάση την ποικιλία σταφυλιών, γεγονός που έφερε επανάσταση στις τεχνικές μάρκετινγκ στον τομέα . Αυτός ο νέος τρόπος εμπορίας του κρασιού, συνδέει την ποικιλία σταφυλιού με μια μάρκα και είναι πολύ περισσότερο εναρμονισμένος με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις των καταναλωτών σε νέες αγορές. Οι καταναλωτές μπορούν πλέον να αντιληφθούν καλύτερα τα χαρακτηριστικά μιας περιοχής και να επικεντρωθούν στα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά της ποικιλίας.
Οι 1.368 ποικιλίες σταφυλιού της Jancis Robinson
Τώρα, το ποικιλιακό μωσαϊκό που προσφέρει ο μεγάλος παγκόσμιος αμπελώνας είναι πολύ ευρύτερο από όσο νομίζετε. Σύμφωνα με τη Βρετανή οινοκριτικό Jancis Robinson στο βιβλίο της Wine Grapes -που γράφτηκε σε συνεργασία με την Master of Wine Julia Harding και τον γενετιστή José Villamouz- υπολογίζεταιυ ότι φύονται 10.000 ποικιλίες σταφυλιού σε αυτόν τον πλανήτη. Στο βιβλίο της, που κυκλοφόρησε ωστόσο το 2012, η γνωστή συγγραφέας περιγράφει και κάνει κριτική σε 1.368 από αυτά.
Το βιβλίο της Robinson είναι επίκαιρο γιατί η συγγραφέας βασίζει τις πληροφορίες της σε εμπειρικά δεδομένα που μπορούν να μετρηθούν με βάση τις ποικιλίες κρασιών που μπορεί στην πράξη να αγοράσει και να δοκιμάσει ο καταναλωτής. Τα στατιστικά ωστόσο δείχνουν ότι ισχύει ακριβώς το αντίθετο, παρουσιάζονται δεδομένα που είναι τραβηγμένα και σε ορισμένες περιπτώσεις είναι αντίθετα με την πραγματικότητα του αμπελοοινικού τομέα.
Αυτό τουλάχιστον διαπιστώνεται στην έκθεση Focus OIV 2017, την τελευταία που κυκλοφόρησε ο Διεθνής Οργανισμός Αμπέλου και Οίνου (OIV), όπου στόχος ήταν να ανακαλύψει την κατανομή των ποικιλιών σταφυλιού στον παγκόσμιο αμπελώνα.
Αν και ο συνολικός αριθμός των ποικιλιών που καλλιεργούνται στον πλανήτη μπορεί να είναι εντυπωσιακός, αξίζει να σημειωθεί ότι ο αριθμός περιλαμβάνει επίσης επιτραπέζια σταφύλια και σταφίδες, δηλαδή μη οινοποιήσημες ποικιλίες. Θα πρέπει επίσης να σημειώσουμε ότι μόνο μερικές ποικιλίες συγκεντρώνουν την προσοχή: από τις 10.000 καταχωρημένες ποικιλίες στον κόσμο, οι 13 καταλαμβάνουν το ένα τρίτο της επιφάνειας του παγκόσμιου αμπελώνα, ενώ οι 33 από αυτές το 50% του συνόλου.
Το σύγχρονο παγκόσμιο κέντρο του κρασιού σήμερα είναι ασφαλώς η Γαλλία, πατρίδα των περισσότερων οινοποιήσιμων ποικιλιών σταφυλιών. Ακολουθεί η Ιταλία και έπεται η Ισπανία…
Η επίδραση της παγκοσμιοποίησης της παραγωγής κρασιού τα τελευταία 50 χρόνια και η επέκταση των γαλλικών σταφυλιών είναι εμφανείς στην κατάταξη των ποικιλιών που έχουν σήμερα τη μεγαλύτερη παρουσία στους αμπελώνες του κόσμου. Το πιο προφανές παράδειγμα είναι το Cabernet Sauvignon, το οποίο, με φυτεμένα 340.000 εκτάρια (ha), είναι το πιο καλλιεργημένο οινοποιήσιμο σταφύλι του παγκόσμιου αμπελώνα. Άλλες πολύ δημοφιλείς γαλλικές ποικιλίες vitis vinifera είναι το Merlot (266.000 ha), το Chardonnay (210.000 ha) και το Sauvignon Blanc (123.000 ha).
Σύμφωνα με την ίδια έκθεση του OIV, η χώρα με τη δεύτερη υψηλότερη κατάταξη, στον κόσμο του κρασιού, είναι η Κίνα (875.000 εκτάρια), αν και στους αμπελώνες της κυριαρχούν τα επιτραπέζια σταφύλια, όπως το Kyoho, το οποίο, με 365.000 εκτάρια, είναι πιθανόν η πιο καλλιεργούμενη ποικιλία στον κόσμο (η διαφορά με το Cabernet Sauvignon εξαιρετικά μικρή).
Ένα άλλο ευρέως διαδεδομένο σταφύλι είναι η Σουλτάνα, -ναι, η γνωστή στην Ελλάδα Σουλτανίνα- η οποία έχει μια ευέλικτη χρήση: αν και χρησιμοποιείται κυρίως για σταφίδες και επιτραπέζια κατανάλωση, οινοποιείται επίσης για την παραγωγή λευκών κρασιών μέτριας ποιότητας.
Οι κορυφαίες ποικιλίες σταφυλιού βάσει των στρεμμάτων/εκταρίων φύτευσης παγκοσμίως είναι οι παρακάτω:
1. Cabernet Sauvignon, 840.000 στρέμματα (340.000 εκτάρια) ή Kyoho
2. Merlot, 657.300 στρέμματα (266.000 εκτάρια)
3. Tempranillo, 570.800 στρέμματα (231.000 εκτάρια)
4. Airén, 538 700 στρέμματα (218 000 εκτάρια)
5. Chardonnay, 518.900 στρέμματα (211.000 εκτάρια)
6. Syrah, 470.000 στρέμματα (190.000 εκτάρια)
7. Grenache Noir, 402.780 στρέμματα (163.000 εκτάρια)
8. Sauvignon Blanc, 299.000 στρέμματα (121.000 εκτάρια)
9. Pinot Noir, 285.000 στρέμματα (115.000 εκτάρια)
10. Trebbiano Toscano / Ugni Blanc, 274.300 στρέμματα (111.000 εκτάρια)
(Πηγή: OIV)
Και οι Ελληνικές ποικιλίες; Φαίνεται οτι εκτιμούνται ιδιαίτερα σήμερα, και σαν παράδειγμα δείτε τι γράφει η μεγαλύτερη σήμερα οινοκριτικός του κόσμου, η Jancis Robinson MW, γνωστή για την αγάπη της για τα Ελληνικά κρασιά και τις «γηγενείς» Ελληνικές ποικιλίες:
«Μου ζητείται συχνά να προσδιορίσω ανερχόμενες οινοπαραγωγικές περιοχές ή χώρες. Εκτός από τις οικονομικές κρίσεις, η Ελλάδα τσεκάρει όλα τα σωστά ‘κουτάκια’. Ένα ευρύ φάσμα καλά διαφοροποιημένων και εγκλιματισμένων γηγενών ποικιλιών σταφυλιών; Τσεκ. Γεωγραφικά εκφραστικά κρασιά; Τσεκ. Σχετικά μέτρια επίπεδα αλκοόλ; Τσεκ… Θα πρόσθετα επίσης ένα άλλο τσεκάρισμα: ότι τα ελληνικά κρασιά δεν φαίνεται να είναι υπερτιμημένα. Στην πραγματικότητα, μερικά από αυτά φαίνονται εξαιρετικά καλής αξίας.»
Και συνεχίζει:
«Το Ασύρτικο ήταν η πρώτη ελληνική ποικιλία αμπέλου που εδραίωσε εθνική και διεθνή φήμη. Το φυλλώδες λευκό ξηρό σταφύλι Μαλαγουζιά ισχυρίζεται ότι ήταν το δεύτερο. Αλλά υπάρχει τώρα μια αφθονία σταφυλιών με ανοιχτόχρωμο, ροζ και σκουρόχρωμο φλοιό που μπορούν να προσφέρουν γεύσεις και χαρακτήρες που δεν συναντώνται πουθενά αλλού (μέχρι να εμφανιστούν σε ξένους αμπελώνες).
Στα τέλη του εικοστού και στις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα, οι φιλόδοξοι Έλληνες παραγωγοί έτειναν να προτιμούν κρασιά από πολυταξιδεμένες διεθνείς ποικιλίες ή μείγματα αυτών με γηγενείς ποικιλίες, αλλά σήμερα είναι πολύ πιο σίγουροι για την παραγωγή ενός καθολικά Ελληνικού κρασιού.»
Η Jancis θεωρεί Ελληνικές ποικιλίες μόνο τις λεγόμενες «γηγενείς»… σε αντίθεση με τις λεγόμενες «διεθνείς» ή «ξενικές».
Είναι όμως έτσι;
Το λεξικό μας πληροφορεί ότι γηγενής είναι αυτός που έχει γεννηθεί στη γη που κατοικεί, ο ιθαγενής, ο ντόπιος, ο αυτόχθων…
Υπάρχει ποικιλία που έχει γεννηθεί στην Ελλάδα; Μάλλον όχι αφού όλες οι Ελληνικές (αλλά και οι διεθνείς) ποικιλίες είναι κλώνοι της Vitis vinifera sylvestris, της οποίας οι αρχαιότερες ενδείξεις εξημερωμένων σταφυλιών έχουν βρεθεί στο Gadachrili Gora, κοντά στο χωριό Imiri, του δήμου Marneuli, στη νοτιοανατολική Γεωργία. Η χρονολόγηση με άνθρακα δείχνει την ημερομηνία περίπου 6000 π.Χ. Από εκεί εξαπλώθηκε στην περιοχή της Μεσογείου, την Κεντρική Ευρώπη και τη Νοτιοδυτική Ασία, από το Μαρόκο και την Πορτογαλία βόρεια έως τη νότια Γερμανία και ανατολικά έως το βόρειο Ιράν.
Συμπέρασμα: Οι λεγόμενες «γηγενείς» ποικιλίες ήρθαν στην Ελλάδα τα πολύ παλιά χρόνια, ενώ οι ξενικές ποικιλίες πολύ πρόσφατα. Προσωπικά θεωρώ Ελληνικά όλα τα κρασιά που παράγονται απο ποικιλίες που καλλιεργούνται στην Ελλάδα. Και το αναφέρω αυτό εδώ γιατί στην χώρα μας υπάρχει ένας ιδιότυπος ρατσισμός σχετικά με την Ελληνικότητα των κρασιών… στο «αγοράζετε Ελληνικά» -που και αυτό είναι μια λανθασμένη προτροπή- περιλαμβάνονται οπωσδήποτε και οι ξενικές ποικιλίες που καλλιεργούνται στην χώρα μας…
Στην Ελλάδα καλλιεργούνται με εξαιρετική επιτυχία τόσο ερυθρές όσο και λευκές ξενικές ποικιλίες: Cabernet Sauvignon, Syrah, Sauvignon Blanc, Merlot, Gewurztraminer, Riesling είναι οι περισσότερο καλλιεργούμενες. Εξαιρετική είναι η παραγωγή στη χώρα μας κρασιών Syrah, που θεωρώ ότι είναι η πιο καλά προσαρμοσμένη ξενική ποικιλία.
Είναι εύλογη η απορία των νεοσσών του κρασιού: «Και τα Ροζέ κρασιά από ποιες ποικιλίες δημιουργούνται;»
Το ροζέ είναι ένα είδος κρασιού που παρασκευάζεται από σταφύλια κόκκινου κρασιού, που παράγεται με παρόμοιο τρόπο με το κόκκινο κρασί, αλλά με μειωμένο χρόνο ζύμωσης μαζί με τις φλούδες των σταφυλιών. Αυτή η μειωμένη επαφή με το δέρμα δίνει στο ροζέ μια ροζ απόχρωση και πιο ελαφριά γεύση από αυτή του κόκκινου κρασιού.
Οι κυριότερες γηγενείς ποικιλίες που καλλιεργούνται στη χώρα μας είναι:
Αγιωργίτικο
Αθήρι
Αϊδάνι
Ασύρτικο
Βερτζαμί
Βηλάνα
Δαφνί
Κοτσιφάλι
Κρασάτο
Λημνιό
Λιάτικο
Μαλαγουζιά
Μαντηλαριά
Μαύρο Μερσενικόλα
Μαυροδάφνη
Μαυροτράγανο
Μαυρούδι
Μονεμβασιά
Μοσχάτο Αλεξάνδρειας
Μοσχάτο Αμβούργου
Μοσχάτο Σάμου
Μοσχοφίλερο
Μπατίκι
Νεγκόσκα
Ντεμπίνα
Ξινόμαυρο
Πλυτό
Ροδίτης
Ρομπόλα
Σαββατιανό
Σταυρωτό
Αντίστοιχα, οι κυριότερες ξενικές είναι:
Barolo
Beaujolais
Bordeaux
Burgundy
Cabernet Franc
Cabernet Sauvignon
Carmenere
Chablis
Chardonnay
Chianti
Frascati
Gewurztraminer
Grenache
Grenache Blanc
Grenache Rouge
Merlot
Pinot Gris/Pinot Grigio
Pinot Noir
Refosco
Riesling
Rioja
Sancerre
Sauternes
Sauvignon Blanc
Syrah
Traminer
Viognier
Zinfandel
Μπορείτε να δείτε ένα κατάλογο των ποικιλιών που καλλιεργούνται σε ολόκληρο τον κόσμο: ερυθρές εδώ: Jancis_Red και λευκές εδώ: Jancis_White
(…συνεχίζεται)
Commentaires